انسانهای کمال طلب و نشانه های کمال طلبی (۲)

آیا تفکر همه یا هیچ بر ذهن شما حاکم است؟

 فرض کنیم که تصمیم گرفته اید سیگار را به صورت کامل ترک کنید. پس از سه روز در یک مهمانی، به تعارف و دعوت دوستان، وسوسه میشوید و دوباره یک نخ سیگار میکشید. وقتی به خانه بازگشتید چه میکنید؟ آیا با خود میگویید: دوباره باید دقت کنم. این بار اتفاقی بود و نباید بگذارم به یک روند تبدیل شود.

یا اینکه میگویید: تمام شد. نمیشود. در این جامعه نمی شود. خودت هم بخواهی سالم زندگی کنی بقیه نمیگذارند.

حالا بیایید به یک مثال دیگر فکر کنیم: اگر بلیط یک فیلم سینمایی را خریداری کنید و دقیقاً پس از پخش تیتراژ وارد سالن بشوید، چه احساسی دارید؟ آیا میتوانید با خیال راحت به تماشای فیلم بپردازید؟ یا اینکه احساس میکنید همه چیز بر باد رفت و به خاطر ترافیک، فرصت تماشای «تمام و کمال» فیلم را از دست داده اید؟

آیا برای رفتار دیگران، استانداردها و قوانین سخت و پیچیده دارید؟

فرض کنیم که شما معتقدید نباید در مهمانیها با صدای بلند قهقهه زد و تبسم کردن را ترجیح میدهید و مودبانه تر میدانید. اگر در یک مهمانی یکی از دوستان شما، با دوست دیگرش آرام صحبت کنند و ناگهان قهقهه بزنند، از فهرست تمام مهمانیهای آتی حذف میشوند؟

آیا معتقدید که شریک عاطفی شما، باید روزانه حداقل سه مرتبه با شما تماس بگیرد و اعلام کند که زنده است و از شما هم بپرسد که هنوز زنده هستید یا خیر؟ احتمالاً اگر هم کسی به شما بگوید که نمیتوان در این حد سخت گیر بود، توضیح میدهید که شما انتظار نابجایی ندارید و خودتان هم، همین اصل را رعایت میکنید؟

آیا شما هم مثل آقای شعبانعلی مدیر ما هستید که هفته ی پیش، به خاطر اشتباه به کار بردن دو لغت قضاوت و پیش داوری در متن، تمام فعالیت گروه را یک روز به حالت تعلیق درآوردند و توضیح دادند که خودشان در این کلمات دقت میکنند و ما هم همگی باید دقت کنیم و اگر این اشتباه تکرار شود، فعالیتها را برای همیشه متوقف خواهند کرد؟

آیا از بازخورد و بازخورددهنده نفرت دارید؟ (باور کنید این در فهرست بوده و ما به خاطر آقای شعبانعلی اضافه نکرده ایم!). بازخورد منفی دیگران برای کمال طلب، به این معناست که کاری با کیفیت صد در صد انجام نشده و بخشهایی از آن اشکال داشته است.

قاعدتاً پذیرش اینکه هیچ کاری به صورت 100% انجام نمیشود و خطا دارد، از لحاظ منطقی سخت نیست. اما انسانهای کمال طلب، چون تفکر همه یا هیچ را دارند، با شنیدن بازخورد و کوچکترین نقد، احساس می کنند که تمام کار و فعالیت آنها بی معنی و بی حاصل بوده و به همین دلیل احساس خوبی به فرد منتقد ندارند. این افراد منتقدان را تخریب میکنند و یا خود را در موقعیتی قرار میدهند که در معرض انتقاد قرار نگیرند.

جالب اینجاست که نشانه‌ی دیگر کمال طلبی، وابستگی بیش از حد به نظرات مثبت و بازخورد دیگران است. به شکلی که در اکثر منابع، تاییدطلبی بیش از حد هم به عنوان یکی از شاخص‌های کمال طلبی ذکر شده و از آن تحت عنوان «وابستگی ناسالم به نظرات دیگران» یا «Unhealthy Attachment to other's opinion» نام برده شده است.

اشتباهات کوچک خودتان و دیگران، در ذهن و جسمتان یک جهنم تمام عیار میسازد؟ اگر منشی شرکت، متن نامه رسمی را به جای نقطه، با ویرگول تمام کند و نامه هم قبل از مشاهده توسط شما ارسال شده باشد، چه میکنید؟ آیا صرفاً تذکر میدهید؟ یا اینکه معتقد هستید که اگر روزی شرکت شما ورشکست شود، نقطه ی آغازش همین نامه بوده؟ شاید هم معتقد شوید که ده ها مشکل دیگر هم وجود داشته و الان تصادفاً یکی از آنها را دیده اید! اگر در کافی شاپ، از پیشخدمت بخواهید که سالاد سزار شما، گوشت مرغ نداشته باشد، و پیشخدمت سالادی با گوشت مرغ بیاورد چه میکنید؟آیا میتوانید گوشتها را جدا کنید و به خوردن سالاد مشغول شوید؟ یا ترجیح میدهید به تربیت پیشخدمت و مدیر رستوران و ... مشغول باشید؟

دوست دارید مسئول گروه باشید تا مطمئن شوید که همه چیز به خوبی پیش میرود؟ گاهی اوقات، ما به خاطر پرستیژ دوست داریم مسئول یک گروه شویم. گاهی به خاطر لذت دستور دادن به دیگران. گاهی به خاطر پول و سود بیشتر. اما همیشه اینطور نیست. گاهی هم میخواهیم مسئول گروه شویم، چون باور داریم که اگر ما همه چیز را کنترل نکنیم، دیگران بی نقص کار نمیکنند.

آقایی که به رغم مسئولیتها و دغدغه های زیاد، به خاطر اینکه احساس میکند رنگ دیوارهای ساختمان، باید یک پرده روشن تر می بود، مدیریت ساختمان را بر عهده میگیرد و در انبوه کارها و مسئولیتها، از خواب و خوراک خود میزند تا بتواند کار را در حد کمال انجام دهد.

یکی از همکاران شرکت، همیشه مسئولیت مدیریت جلسات را بر عهده میگیرد چون معتقد است اگر مدیریت جلسه با فرد دیگری باشد ممکن است در جلسه سه ساعت، ده دقیقه یا یک ربع، بحث به حاشیه کشیده شود. مدیری که نمیتواند کار را به تیمی که حتی از خودش حرفه ای تر و کارشناس تر هستند، تفویض کنند. چون معتقد است که آن دقت نظری که خودش دارد، در هیچ یک از اعضای تیم وجود نخواهد داشت!

آیا سرگرمیهای بی خاصیت و اتلاف وقت، شما را آزار میدهد؟

آیا معتقدید که برای هر کاری حتماً باید دستاورد و نتیجه کاملاً مشخصی حاصل شود؟ آیا از اینکه دوستانتان، در یک مهمانی یک ساعته، برای پنجاهمین بار، خاطرات دوران دانشجویی را مرور میکنند و میخندد، آزار می بینید؟

اگر قرار است به پارک بروید و منتظر یکی از دوستانتان باشید، نگاه کردن پرنده ها و انتظار کشیدن برای شما آزاردهنده است؟ حتماً باید پیاده روی کنید تا «لااقل» برای سلامتی شما مفید باشد؟ حالا اگر هم مجبور به انتظار شدید و مجبور شدید با پرنده یا گربه یا کودکی بازی کنید، مجبور به تئوری سازی هستید تا به خودتان ثابت کنید که اینها نوعی تجربه ی مدیتیشن و ارتباط با عالم هستی بوده، تا آرامش پیدا کنید؟

آیا بیهوده گذشتن برخی لحظات برای شما دردناک است؟ البته دقت دارید که برخی لحظات با بیهوده زندگی کردن و کلاً زیادی بودن بر روی این کره خاکی تفاوت دارد! یکی از ویژگیهای افراد کمال طلب این است که احساس میکنند همه چیز باید «هدفمند» و «با خاصیت» باشد. آنها به بازیکنان فوتبال میخندد و میگویند که: کاش بیست و دو عدد توپ به این بدبختها داده میشد تا اینقدر به دنبال توپ ندوند.

اگر هم ناراحت شوید و از آنها دفاع کنید و بگویید که به هر حال، ورزش حرفه ای است و برای سلامتی خوب است و درآمد خوب دارد و همه ی اینها بنز و پرادو دارند، بازی سخت تر میشود. حالا باید دفاع کنید که چرا خودتان، مینشینید و به دویدن این بنزسواران و پرادوسواران نگاه میکنید!

کمال طلبها نمیپذیرند که قرار نیست همه ی لحظات زندگی، با تعریفی که آنها می پذیرند، غنی باشد. گاهی غنای زندگی، در لحظاتی که ظاهراً آرام و بی هیاهو میگذرند، تجربه می شوند.

آیا اهل اهمال کاری هستید؟ اهمال کاری میتواند ناشی از تنبلی باشد. یا نداشتن نظم شخصی. اما یک ریشه دیگر هم برای برخی اهمال کاری ها وجود دارد: کمال طلبی. 

در درس بعدی، به عوارض منفی کمال طلبی در کار و زندگی پرداخته ایم

تمرین:

شاید در مورد اصطلاحی که بین دانشجویان پزشکی تحت عنوان MSD یا Medical Students' Disease رایج است، شنیده باشید. اینکه گاهی اوقات، دانشجوی پزشکی، پس از  آشنایی با عوارض بیماریهای مختلف، انواع این بیماریها را در خود کشف میکند! این هفته دیابت. هفته ی قبل ایدز و هفته ی بعد سل یا هر بیماری دیگر!

مستقل از اینکه MSD واقعاً چقدر شایع است، اما احتمالاً تجربه کرده اید که پس از آشنایی با حوزه های رفتاری هم، اتفاق مشخصی می افتد. احتمالاً در پایان این درس، یا متوجه شده اید که یک کمال طلب مزمن هستید و یا به بیماری بسیاری از اطرافیان خود پی برده اید!

به خاطر داریم که کمال طلبی هم، مانند هر الگوی رفتاری دیگر، صرفاً در دو انتهای صفر و صد طیف، طبقه بندی نمیشود و هر یک از این نشانه ها، میتوانند به ما یادآوری کنند که ممکن است به سمت کمال طلبی با کارکردهای منفی، نزدیک تر شده ایم.